ޤާދިޔާނީންގެ ބައެއް އިސްމީހުން:
ޣުލާމް އަޙްމަދު: މީނައަކީ މިޙަރަކާތުގެ ބާނީއެވެ. އޭނާ ދުނިޔޭގައިއުޅުނީ 1839ން1908 ކަށެވެ. އޭނާއަކީ، އިންޑިއާގެ ޕަންޖާބުގެ ޤާދިޔާނުގެ ރައްޔިތެކެވެ. އޭނާ މަރުވިއިރު ފަންސާހަށްވުރެ ގިނަފޮތާއި މަޒްމޫނު ލިޔެފައިވެއެވެ.[1]
ނޫރުއްދީން: މީނާއަކީ ޣުލާމަށްފަހު، މިޙަރަކާތް ނެގެހެއްޓި މީހާއެވެ. އިނގިރޭސީން މީނާގެ ބޮލުގައި އެޙަރަކާތުގެ ތާޖު އެޅުވިއެވެ.[2] މީނައަކީ ޤާދިޔާނިންގެ ފުރަތަމަ ޚަލީފާއެވެ. މީނައަކީ ވަރަށް ދަހިމީހެކެވެ. އަދި އޭނައަކީ ޖާހާ ޢިއްޒަތުގައި އުޅުމަށް ލޯބިކުރާ މީހެކެވެ. މީނާ މަރުވީ 13 މަރޗް 1914ގައެވެ.[3]
މުޙައްމަދުޢަލީ: މީނާއަކީ، ލާހޫރުގެ ޤާދިޔާނީންގެ އަމީރެވެ. މީނާއަކީ އިނގިރޭސީންގެ ޖާސޫސެއް ކަމުގައިވިއެވެ.
މީނާ ކީރިތި ޤުރުއާން އިނގިރޭސި ބަހަށް ނުބައިކޮށް ތަރުޖަމާކުރި އެވެ.[4]
މުޙައްމަދުޞާދިޤު: މީނާއަކީ ޤާދިޔާނީންގެ މުފުތީއެކެވެ. މީނާއަށް ވަރަށްނުރައްކާތެރި ބަލިތަކެއްޖެހުނެވެ. ނަމަވެސް އެޙާލުގައިވެސް އޭނާވަނީ ވަރަށް ޒުވާން ކުއްޖަކާކައިވެނިކޮށްފައެވެ. މީނާމަރުވެގެންދިޔައީވެސް އެބަލިހާލުގައިއޮވެއެވެ.[5]
ބަޝީރުއަޙުމަދު: މީނާއަކީ ޣުލާމުގެ ދަރިއެކެވެ. “އަންވާރުލް ޚިލާފާ” އާއި”ތުޙުފަތުލް މުލޫކި” އަދި”ޙަޤީޤަތުއް ނުބުއްވާ” މި ތިން ފޮތް މީނާ ލިޔުނެވެ.[6]
މަޙްމޫދު އަޙުމަދު: މިއީ ދެވަނަ ޚަލީފާއެވެ. މީނާއަކީ، ޣުލާމުގެ ދަރިއެކެވެ. “ސީރަތުލް މަހުދީ” އާއި “ކަލިމަތުލް ފަޞްލި” މި ދެ ފޮތް މީނާ ލިޔުނެވެ.[7] އޭނާ ޤަބޫލުކުރާގޮތުގައި މީނާއަކީ ހަމައެކަނި ޤާދިޔާނިންގެ އަދި ހިންދޫންގެ ޚަލީފާއެއް ނޫނެވެ. އެކަމަކު އޭނާއަކީ މުޅިޢަރަބި ޢާލަމްގެވެސް ޚަލީފާކަމަށް އޭނާ ބުނެއެވެ.[8]
ޤާދިޔާނީ ފިކުރު ފެތުރެންދިމާވި ސަބަބުތައް:
މިޖަމާޢަތް ފެތުރެންދިމާވި ސަބަބަކީ ޤާދިޔާނިންގެ ޙަޤީޤަތް މީސްތަކުންނަށް ނުއެނގުމާއި ގިނަ މުސްލިމުންގެ ޖާހިލުކަމެވެ. އެފަދަ މީހުންގެ އުޞޫލަކީ ބާރަށް އަޑުގަދަކުރާ މީހަކަށް ތަބަޢަވުމެވެ. ހަމައެހެންމެ އިނގިރޭސިން ހުރިހާ ގޮތަކުން މިމީހުނަށް އެހީވެއެވެ. ފަޤީރުންނަށް މާއްދީ އެހީތައް ދިނުމާއި މަދަރުސާތަކާއި މިސްކިތްތައް އަދި ހޮސްޕިޓަލްތައް އަޅައިދިނުމާއި ކިޔަވާ ކުދިންނަށް ފޮތްތައް ހިލޭދިނުން އަދި އެތައްބަޔަކަށް ވަޒިފާދިނުން އަދި މުސްލިމުންނާއި ދުރު އަދި ޖާހިލުންގެ ކައިރީ ގޮސް މިމީހުންގެ މަސައްކަތް ކުރިއަށް ގެންދިއުން، އަދި އެމީހުންނާއި ދެކޮޅަށް މުސްލިމް ދަންނަބޭކަލުން މަސައްކަތް ކުރަންވީ ވަރަށް ނުކުރުމެވެ.[9]
ފުރަތަމަ ބައި-ޤާދިޔާނީން-القاديانية
ދެވަނަ ބައި ކިޔުއްވާ-ޤާދިޔާނީންގެ އިސްފަރާތްތަކާއި, ފިކުރު ފެތުރެން ދިމާވި ސަބަބުތައް
ތިންވަނަ ބައި ޤާދިޔާނީންގެ އިސްފަރާތްތަކާއި, ފިކުރު ފެތުރެން ދިމާވި ސަބަބުތައް
[3] احسان الهى ظهير, القاديانية دراسات والتحليل, ادارة ترجمان السنة, 1941-1987ه , ص: 183
[4] راشد عبد الله الفرحان, الاديان المعاصرة, الطبعة الثانية, 1406ه_ 1985م, ص: 104
احسان الهى ظهير, القاديانية دراسات والتحليل, ادارة ترجمان السنة, 1941-1987ه , ص: 199[5]
[8] احسان الهى ظهير, القاديانية دراسات وتحليل، ادارة ترجمان السنة, 1941-1987ء ،ص: 193
[9] د:مانع بن حمّاد , الموسوعة الميسرة فى الاديان والمذاهب والازاب المعاصرة,الناشر,دار الندوة العالمية, الطبعة الثالثة,1418ه,ص:419
